گرده افشانی و اهمیت ان در کشاورزی                                                          

با رشد روز افزون و مدرنیزه شدن صنعت کشاورزی در جهان و استفاده از سموم شیمیایی جهت مبارزه با آفات و گسترش روش تک زراعی جمعیت بسیاری از حشرات گرده افشان کاهش یافته است. تعداد زیادی از گیاهان گلدار جهت تولید بذر و میوه (ابقای نسل) نیاز به این حشرات مفید دارند. زندگی ما و بسیاری از جانداران نیز طبعاً وابستگی به فعالیت آنها دارد. زنبورهای عسل، مهمترین حشرات گرده افشان برای تولید تجاری میوه اند، و از آنها در هر زمان و هر مکان می توان بهره گرفت. بنابراین باغداران در هنگام بازشدن گلهای درختان می توانند روی این حشرات مفید حساب باز کنند و در نتیجه کیفیت و کمیت محصول خود را تضمین نمایند.

1. بسیاری از غذاهای اصلی، میوه جات، سبزیجات و بعضی علوفه دامها به طور مستقیم یا غیر مستقیم به مقیاس وسیع برای گرده افشانی وابسته به زنبور عسل هستند.

2. بسیاری از گیاهان مرتعی برای تولید بذر و بقای خود نیاز به گرده افشانی حشراتی مانند زنبور عسل دارند، بنابراین این حشرات در حفظ منابع طبیعی نیز بسیار مفیدند البته گرده افشانی به روش های دیگری نیز انجام میگیرد مانند باد ، باران ،نیروی جاذبه زمین ،پرندگان وحشرات دیگر ولی زنبور عسل به علت ثابت گل بودن مهمترین وموثر ترین حشره گرده افشان در بین تمامی زنبوران وحشی می باشند چون زنبوران عسل در موقع شکوفایی گلها دارای جمعیت گرده افشان بیشتری هستند

3. ثابت گل بودن یعنی چه .زنبوران عسل هنگام جستجو وجمع آوری گرده وشهد وتا مراجعت به کلنی وآشیانه خویش از یک نوع  گل به عنوان مثال (گل شبدر ) بازدید کرده ولی پروانه ها وحشرات دیگر از گلهای انواع مختلفی از گیاهان باز دید میکنند بدین ترتیب زنبوران عسل یکی از مهمترین وموثر ترین حشرات گرده افشان در طبیعت به شمار    می روند .    

گرده افشانی ، انتقال مکانیکی دانه گرده از پرچم (قسمت نرینگی) به روی کلاله ( قسمت مادگی گل) می باشد. بعد از تندیدن دانه گرده و پیوستن هسته گرده به تخمک عمل لقاح انجام می گیرد و دانه بوجود می آید.

گرده افشانی به دو صورت است گرده افشان مسستقیم  :  که از قرار گرفتن گرده یک گل بر روی کلاله همان گل یا گل های دیگر از همان گیاه یا گیاهان هم نوع انتقال یابد. اماگرده افشانی غیر مستقیم .از قرار گرفتن دانه گرده در بین گیاهان با خواص ژنتیکی مختلف واریته مختلف بدست می آید.

گرده افشانی غیر مستقیم در بقاء گیاهان در دوره های مختلف جغرافیایی دارای اهمیت زیادی بوده است و تحقیقات ثابت کرده است که گرده افشانی در بقاء و تنوع گونه ها، اهمیت زیادی دارد.

گیاهان خود نابارور وقتی با گرده های خود آن گل گرده افشانی می شوند، تولید تجاری خوبی ندارند، مانند سیب. گیاهانی که گل های نر و ماده در روی یک گیاه قرار دارند ولی جدا از هم هستند مانند خیار و ذرت، و گیاهان دو پایه که گلهای نر و ماده در آنها در روی دو گیاه (دو درخت) قرار دارند مانند بید، کیوی، خرما، و گیاهان دگر بارور، همگی به عوامل گرده افشان نظیر زنبور عسل جهت تشکیل بذر و دانه و میوه نیازمنداند.

هر زنبور در هنگام پرواز بر ۵۰ تا ۱۰۰ گل می نشیند و در نتیجه در زمان جمع آوری گرده و شهد، گرده گلهای مختلف بر موها و بدن زنبور چسبیده و در زمان ملاقات با گلهای دیگر، عمل انتقال و گرده افشانی انجام می شود.

بعضی از گیاهان دارای گرده های سنگین و چسبنده می باشند که باد قادر به انتقال آنها نمی باشد و تنها حشرات گرده افشانی قادر به انتقال آن هستند.

گرده افشانی زنبور عسل در بالابردن کمیت و کیفیت میوه و بذر محصولاتی مانند سیب، گیلاس، آلبالو، گلابی، شلیل، آلو، بادام، مرکبات، توت فرنگی، یونجه، شبدر، اسپرس، خیار، پنبه، هندوانه، لوبیا، سویا و … مؤثر است

متاسفانه در کشور ما به علت  ناآشنایی وبی اطلاعی کشاورزان  وکم کاری مسئولان جهاد کشاورزی در آشنا کردن کشاورزان با مزایای گرده افشانی زنبوران عسل از زنبورداران برای اجاره زمینهایشان مبالغ زیادی را طلب میکنند که این کار خود باعث به تحلیل رفتن بنیه زنبور داران میشود وباعث صرف هزینه های زیادی برای این قشر   زحمت کش میشود ومشکلات عدیده ای رااز جمله بالا رفتن  قیمت تولید ،کوچ ندادن به موقع زنبوران ،تلف شدن زنبوران در مواقع سمپاشی ،استفاده و جایگزین کردن  شیره شکر وغیره …. رادر پی دارد ای در حالیست که در کشورهای خارجی  باغداران وکشاورزان به زنبور داران  برای استقرار کندوهایشان در مزرعه وباغهایشان به ازای تعداد کندو اجاره بها پرداخت می کنند چون از مزایای گرده افشانی زنبوران عسل  با خبر هستند.